Tarihsel Hafiza

Dünya çapinda büyük degisikliklerin yankilari kulaklari sagir ettigi, degisim çagrilarinin her noktadan dillendirildigi tarihi bir dönemeçte Islam toplumlari maruz kaldigi askeri ve kültürel tehditler karsisinda hak için gögsünü siper ederek küllerinden yeniden dirilmenin arayisi içindedir.

 

Ilk bakista sahnede ümitlenmek için yeterli performans görünmüyorsa da toplumlarin tarihi serüveni hakkinda bilgi sahibi olanlar her kalkinmanin uzun ve karanlik bir gecenin ardindan geldigini bilirler. Tüm toplumlarda oldugu gibi Islam Toplumu da artik gerçek bir kalkinma süreci içine girmistir. Biraz zaman alsa da Islam’in, kendisini yeniden dünya siyasi sahnesine güçlü bir sekilde çikartacak güç ve olanaklara sahip oldugundan asla süphe yoktur… 

 

Iste bizim bütün emelimiz ve umudumuz da budur. Islam Toplumunun Yeniden dogusu için bizler, zihinlerde birikmis soru isaretlerini cevaplandirmak, bu alanda olusmus beklentileri karsilamak için ve ümit isigi olmasi düsüncesi ile bu elinizdeki “Toplumsal Dirilis Serisi”ni sizinle paylasiyoruz.

 

IÇINDEKILER

 

SUNUS 9

Bu Kitap Kimler Için? 10

Kitabin Amaci 11

Konulari Ele Alis Yöntemi 12

BIRINCI BÖLÜM  

BASLAMADAN ÖNCE TARIH FELSEFININ ÇERÇEVESI 15

MEYDAN OKUMA VE KARSI KOYMA  TEORISI 17

A) MEYDAN OKUMALAR: 17

Meydan Okumanin Çesitleri 18

Meydan okuma Alanlari 18

B) KARSI KOYUS / TEPKILER: 20

Önemli Yapitasi 23

Karsi Koyus Çesitleri 23

1- Dirilis (sahve) 24

2- Uyanis (yeqiza) 26

3- Kalkinma (Nahda/atilim) 27

4- Medeniyet (El Hadara) 28

Meydan Okumalar Karsisinda Bazi Toplumlarin Durumu 30

ÇAGDAS MEYDAN OKUMALAR KARSISINDA ISLAM TOPLUMUNUN DURUMU 32

IKINCI BÖLÜM 

MEDENIYET / UYGARLIK 35

Medeniyet Kavrami 37

Insanin Hareketleri ve Göçler 38

Medeniyetlerin Birbirini Takibi 39

Tarihi Kesismeler 41

MEDENIYET SARKACI 43

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 

TARIHIN SINIFLANDIRMASI 47

Bu Bölümde Cevaplanmasi Beklenen Önemli sorular 48

A) Tarih Öncesi Çaglar 49

B) Tarihi Çaglar 49

a) Yazinin Bulunusu 50

b) Roma’nin Yikilisi: M.476 50

c) Kostantin’in Yikilisi M.1453 51

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 

AVRUPA’NIN TARIHI SEYRI 53

I- YUNAN MEDENIYETI 55

Yunanlar, Düsünce, Bilim ve Teskilat 55

II- ROMA MEDENIYETI 56

1) Seçim ve Onunla Ilgili Seyler. 57

2) Devrim Hakki ve Adalet Talebi. 57

3) Avrupa’da dinin ve paganizmin varligi. 58

Iki Yikim Arasinda Avrupa 58

III- ORTAÇAG 59

Haçli Savaslari 60

Ilk Avrupa Topluluklarinin Olusumu 60

IV- RÖNESANS ÇAGININ KÖKLERI/TOHUMLARI 63

V- AVRUPA RÖNESANS ÇAGI 70

BESINCI BÖLÜM 

ISLAM'IN TARIHI SEYRI 81

I) ILK DEVLET (NÜBÜVVET VE RASIT HILAFET) 83

II) EMEVI DEVLETI (DOGU KISMI 661-750) 86

III) ABBASI DEVLETI 87

IV) MEMLUKLULAR DÖNEMI 89

V) OSMANLI TARIHI 92

Kurulus Dönemi 92

Duraklama ve Gerileme Dönemleri 93

Gerileme Nedenleri 94

ISLAM TOPLUMLARININ ÇÖZÜLMESINDEKI ETKENLER 96

1) Dis Etkenler 96

2) Iç Etkenler 96

MEMLUKLULAR ILE OSMANLILARIN TARIHI HAKKINDA DÜSÜNCELER / GÖRÜSLER 104

ALTINCI BÖLÜM 

ISLAM ILE AVRUPA SÜREÇLERININ KESISIMI 113

Medine’de Islam Deleti’nin nüvesinin olusmasi (622) 115

Haçli ve Tatar savaslari (1096-1291) 115

XV. Asir (Degisimler çagi) 116

Müslümanlarin Endülüs’ten kovulmasi 1452 116

Ümit Burnu yolunun kesfi (1488) ve Iki Amerika’nin kesfi (1492) 116

Istanbul’un fethi (1453) 116

Buhar gücünün kesfi (1488) 117

YEDINCI BÖLÜM 

ISLAM DÜNYASININ YANITI 119

Düsünce Alaninda… 122

Maddi Düzlemde 123

Iliskiler Dünyasinda… 124

KAYNAKÇA 125

 

SUNUS

Dua ve selam Allah’in Resulüne…

Ümmetin tarihsel hafizasi, ümmetin hafizasina ve onun kendisi ve evren hakkindaki düsünce ve tasavvuruna yapilan vahsi saldiri baglaminda ele alinabilir. Çünkü günümüzde savas, sadece donanmalarla, uçaklarla yapilmamaktadir; Çok daha zararli, hirsli etkisi çok daha büyük olan, akillari ve kalpleri ele geçirmeye yönelik psikolojik savas sürmektedir. Yeryüzü cografyasinda cereyan eden bu savas, gece gündüz durmaksizin sürüyor. Radyoyu ya da televizyonu açsak veya internete girsek; her an pesimizde olan uçsuz bucaksiz su aleme bir bak; bunlari da geçelim, okullari, egitimi ve her tür kültürel çalismalari hedef alan devasa medya savasini düsünelim. Bütün bunlarin hepsi, -sadece bizim ülkelerimizde degil- tüm dünya çapinda akli olusturmayi/zihni sekillendirmeyi amaçlamaktadir. Burada en büyük pay sahibi, bu gün medya organlarinda yogunlasmis olan üstün güçtür.

Simdi biz, kültürlü kamuoyunu ve bir kisim medyayi, ondan etkilenmeyen önder kamuoyu düzeyine çikarmak istiyoruz.

 

Su önemli noktayi anlamak, ümmetin tarihsel hafizasini canlandirmanin önemini kavramakta bize yardimci olacaktir; ‘Islam tarihine saldiri’, onun yeniden yapilandirilmasi, onun eksiltilmesi (Küçük gösterilmesi), Islam ülkelerini istila eden güçlerin büyütülmesi yeniden dirilis (rönesans) faaliyetlerinin ön saflarinda bulundugu zannedilen sahislarda bile çok büyük etki birakir.  Gezi ve gözlemlerim sirasinda gördüm ki ‘yeniden dirilis gönüllüleri’nin çogunun insanlik tarihine dair net bir bakis açisi dahi yoktur; kendilerine sigindiklari taniklarin ve delillerin çogu köksüz ve yersiz görünüyor. Bu arastirma, iste bu boslugu doldurma çabasi olarak degerlendirilebilir.
 

Bu Kitap Kimler Için?

Hayatin çesitli ugraslariyla bogusurken, temel kaynaklara ve arastirmalara basvurmada güçlük çeken okuyucu, bu özlü arastirmadaki ilk hedefimizdir. Çünkü Islam toplumunun bu büyük kismi Allah’in izniyle aydinlik yarinlarin umudunu temsil ediyor. Onlarin kültürel gelisimleri (kültürel düzeylerinin yükseltilmesi) yolundaki tüm çabalar, kesinlikle ümmetin yeniden dirilis projesine hizmet edecektir.
 

Ayni zamanda bu arastirma, “Ümmetin yeniden dirilis projesine” katkida bulunmak isteyen, bireyselligin darligindan insanligin genisligine çikmayi arzu eden herkesi hedefliyor. Istisnasiz, din ya da medeniyet olarak kendini bu ümmete mensup gören herkesi kucakliyor ve onlar için yaziyoruz. Tek bir ümmete ve onun ruhuna inanmis herkesi kucaklayana kadarda yazacagiz. Her ne kadar biz kendi ümmetimizden söz ediyorsak da bizim yüce hedefimiz insanligin ve bütün yaratiklarin yararidir; Nerede hangi mekanda olursa olsun… Allah’in, elçisine olan su sözü gerçeklessin diye: “Biz seni âlemlere rahmet olarak gönderdik”.  (Enbiya 107) Bu kitap ile, ümmetin kendine gelmesi ve rolünü tekrar üstlenmesi yolunda katki saglamayi umuyoruz. Özellikle de, içerde ve disarida karsi karsiya oldugu tüm zorluklara ragmen açiga çikan fecrin(gündogumunun) müjdecilerine…
 

Kitabin Amaci 

Bu arastirma boyunca birkaç noktaya ulasmaya çalistik.

a) Hangi medeniyet olursa olsun kuruluncaya kadar geçirdigi tarihi süreçleri anlamak.

b) Islam medeniyetinin yükselis ve çöküsünün basit bir semasini çikarmak.

c) Bati medeniyetinin yükselis ve çöküsünün basit bir semasini çikarmak.

d) Islam ve Bati medeniyetinin kesistigi ve ayrildigi noktalari açiklayan bir sema çikarmak.

e) Insanligin, bilimsel çocukluk döneminden olgunluk dönemine geçiste Islam ümmetinin rolünü tanimak.

f) Avrupa’da Rönesans’i hazirlayan faktörleri tanimak.

g) Islam dünyasinda biriken ve geri kalmaya neden olan faktörleri tanimak.
 

Genel olarak sürekli sorulan “Ne oldu? , Niçin Oldu?, Nasil oldu?” sorularini cevaplarken  mümkün oldugunca kisa ve anlasilir olmasina  dikkat ettik.Çünkü buradaki amaç, vasat bir okuyucunun bundan sonra bilgi birikimlerini oturtabilecegi ve tarihi daha yetkin ve deneyimli bir düsünce üzerine kuracagi ana çerçeveyi çizmektir. Ayrica tarih, olaylari kaydetmekten ibaret degildir; Gerçege ve bilimin mantigina uyarak, ümmetin yeniden uyanisini ve kendine güven kazanmasini gerektiren arastirmaci bir bakis açisinin olusmasina yardimci olmak içindir. Bunun yani sira, bireyde istedigimiz temel fikri olusturmada önemli bir tugla koymus olacagiz.
 

Yeniden dirilis faaliyetlerinin basarisinda en sikintili nokta anlayis konusudur. Onunla, yeniden dirilis için çalisanlarin dayanacagi ve oradan hareket edecegi, hatlari belirgin bir resmi ya da çerçeveyi kastediyoruz. Bu aydinlatici bir çerçeve… Yeniden dirilis hareketi ve etkinliklerinin, kiyilari arasinda akip giderek hedefine ulasmasini saglayacak; çabalarin dagilarak heba olmasini önleyecek bir çerçeve… Bu genel/kapsamli çerçeveyi olusturmanin en önemli adimi, ümmetin tarihsel hafizasini canlandirmak için ortaya konacak çabadir.
 

Konulari Ele Alis Yöntemi

Müslüman’in zihninde bilgi semasini düzenleyebilmesi için, her konuya su sekilde baslamayi uygun gördük;

a) Konunun açilarak islenebilecegi önemli sorularla baslamak.

b) Detayli açiklama.

c) Konunun özünü hatirlamak ve baskalarina anlatmak üzere tekrar basvuruldugunda, resmi ortaya koymak için, söylenenleri özetleyen bir örnek (açiklayici sema).

d) Bölümde anlatilan önemli noktalari özetlemek…

 

Konulari Niçin Bu Yöntemle Ele aldik? 

Çig gibi büyüyen yeniden dirilis akimi, henüz kendini bir asamadan digerine tasiyacak özgün bir model olusturmaktan acizdir. Hatta bu asamalarin kendisi, yeniden dirilisi isteyenleri ve onun öncülerinin, baslangicini ve sonucunu belirlemekte aciz kaldigi karisiklik ve kapalilik ile maluldür. Bu acziyet, bir dizi etkenin ürünüdür. Bu etkenlerin en önemlisi, yeniden dirilis aktivistlerinin insani bilimlere yaklasimidir; onu bir araç gibi degil de sadece bir bilim dali olarak görmeleridir.    
 

Tarih bransina yalnizca akademik bir brans olarak yaklasilmaktadir. En iyi sartlarda bile ondan; yanlis, yersiz ve tarihi baglamindan uzak dersler ve ibretler çikarilir.  Biz bu tarihin üzerindeki tozlari silkelemenin ne denli önemli oldugunun farkindayiz. Ve onlari kütüphane raflarindan ve tarihçilerin zihinlerinden alip savas ve mücadele meydanlarina ve stratejistlerin zihinlerine aktarmanin öneminin de farkindayiz.Tarih stratejiler için bitmez, tükenmez bir hazinedir.
 

Yeniden dirilis aktivistlerinin araçlarindan biri olmasi için –haber almada, yorumlamada ve açiklamada onlara yardimci olur-, Tarihle en mükemmel sekilde iliski kurmak bir zorunluluktur; siradan bir ihtiyaç veya güzellestirme eylemi degil. Bir zaman Auguste Comte söyle demistir: “Bilgi güçtür… Yani o, tanimak, önceden haberdar olmak dolayisiyla yapabilmek demektir.” Sayet bilgi, güç ve basarinin araci haline dönüsmemisse o gerçek bilgi degildir.  Aksine o, sahibinin rolünü kitaplardan bir kitap veya ansiklopedilerden bir ansiklopedi olmaktan öteye geçirmeyen bölük pörçük bir bilgidir.
 

Tarih bransina bu bakis açisiyla yaklasilmistir. Onun için okuyucu, tarihin dinamik bir süreç gibi formüle edilmis oldugunu görecektir. Biz,tarihi yalnizca arka arkaya siralamadik; o soyut bir kültür degil bir eylem araci olmasi için hazirlanmistir.
 

Bu Arastirmayi Yedi Bölüm Halinde Sunduk

Birinci Bölüm: Içine tarih bilgilerinin de serpistirildigi bir tanitim örnegi ve çerçeve olusturmaya dönük bir tarih felsefesini ortaya koymaya çalistik. Böylece okuyucu, herhangi bir medeniyetin tarihi seyrini anlayabilir; Islam ümmetinin geçirdigi süreci ve ister istemez kapisini çalip içine girecek oldugumuz  süreçleri de kavramasina yardimci olur.
 

Ikinci Bölüm: Bati’nin kendi medeniyetlerinin yücelik ve üstünlügüne dair iddialarina cevap olacak ve akilli (!) beyaz adamin söylemlerini çürütecek sekilde medeniyet mefhumunun ilkelerinin tespiti. Ayni zamanda bu bölüm, medeniyetlerin olusmasinda etkin olan ve onlarin en yüksek noktalara ulasmasini saglayan faktörleri de açikliyor. 
 

Üçüncü Bölüm: Bu bölümde ise; Bati’li tarihçilerin ele alisina uygun olarak, tarihin siniflandirilmasina iliskin bir sema çiziliyor. Batili tarihçilerin bakis açisina göre, insanlik tarihindeki ayrilma noktalari açiklaniyor. Ve yine insanlik tarihinin asamalari arasinda neden olan bu noktalarin büyük ayirim noktalari olarak seçmelerinin sebepleri açiklaniyor. Sonra, Batili insanin önderligini ve medeniyetini üstün gösteren ele alis tarzlarini; tarihi siniflandirmadaki gizli isaretleri ve genelde diger Dogu, özelde de Islam Medeniyeti devirlerini olumsuzlamalarini ele aliyor. 
 

Dördüncü Bölüm: Bu bölümde Avrupa tarihi ve onun önemli birlesme noktalari sematize ediliyor ve Avrupa tarihindeki ayrilma noktalari açiklaniyor. Karanlik çag ve Avrupa’da medeniyeti olusturucu gelismeleri açiklayarak çözümleyen Avrupa Rönesans Çagi ele aliniyor.
 

Besinci Bölüm: Islam’in ilerleme  süreci , önemli birlesme ve dagilma noktalari  isleniyor.
 

Altinci Bölüm: Burada Islam ile Avrupa’nin yollarinin kesismesi anlatilir. Avrupa’nin uyanisinin baslangici ve Islam medeniyetinin gidisatinda kirilma çizgisinin baslangici ortaya konur. Ayni zamanda, Islam ve Avrupa medeniyetinin tarihindeki önemli ortak noktalar açiklanir. Bu noktalarin/kesismelerin Iki medeniyetten her birinin digerini olumlu-olumsuz nasil etkiledigi ve nasil onlardan birinin zirveye çikmasina digerinin ise çöküsüne yol açtigi anlatilir.
 

Yedinci Bölüm: Günümüzdeki olaylari, birinci bölümde açiklamasi yapilan model ve çerçeve içinde tarihi baglamina yerlestiriyor. Simdiki ve gelecek olan asamanin sinirlarini çiziyor. Üç alanda günümüz Islam dünyasinin vermesi beklenen cevaplarin yapisini açikliyor;   Fikir dünyasi, esya dünyasi ve iliskiler dünyasi.
 

Bu kitap, insani bilimlerden yararlanma ve onu bu didisme ortaminda düsmanlik/karsitlik sikintisindan uzaklastiran araçlara dönüstürülmesi yolunda önemli bir adimdir. Ve o, karsi karsiya bulundugu medya ve psikolojik savasa karsi koyabilecek kisiliklerin olusturulmasinda bir tugladir. Ayni sekilde –iyi islendiginde-  karsit propagandada kullanilmakla birlikte sizi seyirci koltugundan ve edilgenlikten alip özne konumuna tasimak için de kullanilabilir.

 

Dirilisten Uyanisa

Stratejik Tarih Yorumu

Islam ve Siyaset

Toplumsal Dönüsümün Yasalari

Düsünceler