Abdülkerim Süruş

1945 yılında Tahran’da doğan Abdülkerim Sürûş, bugün Ali Şeriati’den sonra İslam dünyasında adından en çok söz ettiren İranlı Müslüman düşünürdür. Yoğun dinî eğitimiyle tanınan Alevî lisesini (Debiristân-i Alevî) bitirdikten ve Eczacılık Fakültesi’nden mezun olduktan sonra analitik kimya eğitimi almak üzere İngiltere’ye gitmiş ve Londra’da bu alandaki yüksek lisans eğitimini tamamlamıştır. Mezuniyetinden sonra, gönlündeki bölüm olan tarih ve bilim felsefesi çalışmalarına yönelmiş ve başta Karl Popper’ın bilim felsefesi, mantık, epistemoloji ve analitik felsefe konularına ilgi göstermiştir. Sürûş, bu alanlardaki ilk çalışması olan ve İngiltere’de tamamladığı Dâneşve Arzeş (Bilim ve Değer) adlı kitabını ülkesinde yayınlamıştır. Süruş, 1979 Devrimin ardından İran’a döndükten sonra Humeyni tarafından kültür ve eğitim alanlarında reform danışmanlığı yapmak ve üniversitelerin müfredatlarını elden geçirmek üzere Kültürel Devrim Enstitüsü’ne atanmıştır. Fakat yeni yönetimle anlaşamayınca 1983 yılında Humeyni’ye istifasını sunmak zorunda kalmıştır. Bu tarihten sonra görüş ve eleştirilerini Kiyân dergisinin özellikle 1995-98 yılları arasındaki sayılarında yayımlamıştır. Bu süre zarfında İran mollalarının politik rollerini eleştirmiş ve sekülarizm, dinî çoğulculuk, hermenötik, hoşgörü, ulemâ sınıfı ve demokrasi konularında pek çok yazı kaleme almıştır. 1998 yılında birçok dergi ile birlikte Kiyân’ın da yasaklanması üzerine baş gösteren maddî sıkıntılar ve güvenlik endişesi sebebiyle ülkesinde daha fazla kalamamıştır. 2000 yılından beri, yayın hayatının yanı sıra, Harvard ve Yale gibi çeşitli üniversitelerde ders ve konferanslarına devam etmektedir. Kabz u Bast-i Teorik-i Şeriat (Şeri‘atin Daralması ve Genişlemesi,1990), Best-i Tecrübe-i Nebevî (Nebevi Tecrübenin Genişlemesi, 2000), Hikmet ve Mâ‘îşet (1994), Râzdânî ve Rûs?enfikrî ve Dîndârî (Aydınlık ve Dindarlık, 1991), Ahlâk-ı Hudâyân (Tanrıların Ahlakı, 2001), Ferbehter ez I?deoloji (İdeolojinin Ötesinde, 1993), Mudârâ ve Mudîriyyet (Hoşgörü ve Yönetim, 1996), Sırâthâ-yi Mustakîm (1999), Nihâd-i Nâârâm-i Cihân (Evrenin Yatışmayan Yapısı, 1999), belli başlı eserleridir. Kitaplarının çoğu makalelerinin bir araya getirilmesinden oluşmaktadır. Bunun yanı sıra Mesnevi ile ilgili çalışmaları ve dersleri ile de bilinmektedir. Pek çok eseri başta İngilizce olmak üzere farklı dillere çevrilmiştir. Sözgelimi Reason, Freedom, and Democracy in Islam adlı kitabı en çok bilinenler arasında yer almaktadır. Üretken kimliği ve orijinal fikirleriyle bilinen Süruş, kendi web sayfasında yayınlarını Farsça ve İngilizce olarak aktif bir şekilde paylaşmaya devam etmektedir.